Məqalədə Gürcüstandakı vəziyyət təhlil edilib
Oktyabrın 26-da gürcülər bir vaxtlar ən qərbyönlü keçmiş sovet dövlətlərindən birinin daha avtoritar, rusiyapərəst yola üz tutub-tutmayacağını müəyyən edə biləcək kritik seçkilərdə səsverməyə gedirlər.
“The Guardian” belə yazıb.
“Son üç onillikdə Qafqaz dağlarında məskunlaşan 3,6 milyon əhalisi olan Gürcüstan güclü qərbyönümlü istəklərini qoruyub və sorğular göstərib ki, onun sakinlərinin 80%-ə qədəri Aİ-yə qoşulmağı dəstəkləyir”, – məqalədə deyilir.
Yazıda vurğulanır ki, son illərdə populist “Gürcü Arzusu” (GD) Partiyasının rəhbərlik etdiyi hökumət Moskvanı Ukraynaya təcavüzünə görə qınamaq istəmədiyini nümayiş etdirərək, getdikcə daha çox Qərbdən Rusiyanın xeyrinə uzaqlaşır.
Gürcüstan Siyasət İnstitutunun direktoru Kornelius Kakachia bildirib ki, bir çoxu parlament seçkilərini 1991-ci ildə Sovet İttifaqından müstəqillik əldə etdikdən sonra ən mühüm seçki hesab edirlər.
“Bu, ölkənin Qərblə inteqrasiya olunmuş suveren demokratiyaya çevrilməsini və ya Rusiyanın təsir dairəsinə qayıtmasını müəyyən edəcək dönüş nöqtəsidir”, – o, paytaxt Tbilisidə müsahibəsində deyib.
Uzunmüddətli müşahidəçilər vurğulayırlar ki, bu seçkilərə yalnız Rusiya ilə Qərb arasında gedən geosiyasi mübarizədən daha geniş prizmadan baxmaq lazımdır, ölkənin demokratik gələcəyi isə tarazlıqdadır.
“Carnegie Europe”un baş elmi işçisi və region üzrə ekspert Tomas de Vaal deyib:
“Gürcüstan demokratiyası təhlükə altındadır. Ölkənin təkpartiyalı dövlətə çevrilməsi riski realdır. “Gürcü Arzusu” Partiyası getmək istədiyi istiqamətdə kifayət qədər açıqdır”.
Məqalədə qeyd olunur ki, 2012-ci ildən hakimiyyətdə olan partiyanı 1990-cı illərdə Rusiyada var-dövlətini qazanmış, dövlət vəzifəsində işləməsə də, bir çox dost və düşmənləri tərəfindən Gürcüstanın ən güclü fiquru kimi görünən kölgəli milyarder Bidzina İvanişvili tərəfindən təsis edilib.
Son həftələrdə İvanişvili və müttəfiqləri bütün əsas müxalifət partiyalarını qadağan edəcəklərini və seçkilərdən sonra müxalifət deputatlarını “cinayətkar” və “satqın” adlandıraraq vəzifədən uzaqlaşdıracaqlarına söz veriblər.
Tbilisinin mərkəzində keçirilən ictimai mitinq zamanı İvanişvili əsas müxalifət partiyası olan Vahid Milli Hərəkat (UNM) üzvlərinə qarşı “Nürnberq məhkəməsi” keçirəcəyinə söz verərək vədindən ikiqat geri çəkildi. UNM-i Gürcüstanın keçmiş prezidenti Mixail Saakaşvili təsis edib, o, hazırda müttəfiqlərinin siyasi motivli olduğunu iddia etdiyi vəzifədən sui-istifadə ittihamı ilə həbsdədir.
“Gürcü Arzusu”nun mərkəzi kampaniya mesajı “Müharibə əvəzinə sülhü seçin” idi və bu, müxalifətin Gürcüstanı Ukrayna tipli münaqişəyə sürükləyəcəyini, ancaq onların rəhbərliyinin sülh və sabitliyi təmin edə biləcəyini nəzərdə tuturdu. Partiyanın paytaxtın hər tərəfində bombalanmış Ukrayna kilsələrini və idman arenalarını təsvir edən, Gürcüstandan gələn dinc görüntülərlə ziddiyyət təşkil edən rəngli reklam lövhələri peyda olub.
2008-ci ildə Gürcüstanı işğal edən və Moskvanın dəstəklədiyi separatçı Abxaziya və Cənubi Osetiyada silahlı separatçılara dəstək verən Rusiya sadə gürcülər arasında populyar deyil.
Məqalədə yazılıb ki, Rusiyanın Ukraynaya müdaxiləsi hökuməti Moskvaya qarşı neytral mövqeyinə və sanksiyalar tətbiq etmək istəməməsinə görə tənqid edən qərbyönlü müxalifəti gücləndirib, bunu Kremlə sədaqət əlaməti kimi qiymətləndiriblər. Amma bəziləri Rusiyanın təxribatının mümkün nəticələrindən ehtiyatlanır.
Məqalədə o da vurğulanır ki, “Gürcü Arzusu”nun mesajı 2008-ci ildə Rusiyanın işğalı zamanı ağır əziyyət çəkən regionlarda daha çox dəstək tapır, beş günlük münaqişədə bəzi gürcülər o vaxt prezident olan Saakaşvilinin ehtiyatsız siyasətini günahlandırırlar. Müharibə ölkədə dərin izlər buraxıb, rus qoşunları Tbilisidən cəmi 25 mil aralıda dayanıb.
2008-ci ildə rus qoşunları tərəfindən qısamüddətli işğal zamanı yaşadığı Qori şəhərindən çıxan mağaza sahibi Maka Xutişvili deyib:
“Mən Avropanın əleyhinə deyiləm, lakin biz Fransa və ya Almaniya ilə deyil, Rusiya ilə həmsərhədik. Rusiya işğal etsə, heç kim bizə dəstək olmayacaq. Hökumətə etiraz edən gənclər müharibəni xatırlamaya bilər, amma biz xatırlayırıq… Hazırda bizə sülh lazımdır və indiki liderlər buna zəmanət verə bilər”.
Məqalədə yazılır ki, “Gürcü Arzusu”həmçinin ölkənin mühafizəkar regionlarında, Tbilisini məşhur turizm məkanına çevirən hipster kafe və butiklərdən uzaqda dəstək qazanır:
“Bu regionlarda dərin mühafizəkar və nüfuzlu pravoslav kilsəsi ilə əlaqəsi olan Gürcüstan hökuməti qondarma “ailə dəyərləri” üçün kampaniya apararaq və Qərbin ifratları kimi göstərdiyi şeyi tənqid edərək, anti-liberal əhval-ruhiyyəni gücləndirməyə çalışıb”.
Yayda parlament LGBTQ+ hüquqlarına geniş məhdudiyyətlər qoyan qanun qəbul etdi. Tənqidçilərin fikrincə, hakimiyyətin bu qanunu bir sıra repressiv tədbirlər tətbiq etdiyi qonşu Rusiyada qəbul edilən qanunların oxşarıdır.
İvanişvili bu yaxınlarda verdiyi transfobik və homofob hisslərlə dolu müsahibəsində Gürcüstanı dağıdıcı dəyərləri ixrac etmək cəhdində ittiham etdiyi Qərblə mədəni mübarizəyə qapılan bir ölkə kimi göstərib.
Məqalədə vurğulanır ki, o, Qərbdə valideynlərin övladlarına cinsiyyət dəyişdirmə əməliyyatı etdirməyə təzyiq etdiyini və “kişi südü”nün “qadın südü” kimi qəbul edildiyini iddia edib. İvanişvilinin tənqidçiləri onun qızışdıran ritorikasını ciddi qəbul etməyə çağıraraq, geosiyasi riskləri önə çəkiblər.
“İran, Rusiya və Türkiyənin avtoritar rejimləri arasında yerləşən Gürcüstan Mərkəzi Asiya və Azərbaycanın Qərblə ticarəti üçün Rusiyadan başqa yeganə alternativ yoldur. Qərbin Rusiya enerjisindən asılılığını azaltmağa və regionun neft və qaz ehtiyatlarından istifadə etməyə çalışdığı bir vaxtda bu marşrut getdikcə əhəmiyyət kəsb edir”, – yazıda qeyd olunur.
“Biz hökumətin millətin geosiyasi oriyentasiyasını və DNT-ni dəyişdirdiyi unikal bir məqamdayıq”,- “Mülki İdeya” QHT-nin sədri, keçmiş müdafiə naziri Tina Xidaşeli deyib. “Gürcüstanın qərbyönlü kursu regionda həmişə istisna olub. Təbii ki, bu, Rusiyanın, həm də bizimlə həmsərhəd olan bütün digər avtoritar dövlətlərin qələbəsi olacaq”.
Vəziyyətin aktuallığını dərk edən Gürcüstanın parçalanmış müxalifəti dörd Avropayönlü blok yaradaraq birləşməyə çalışıb və əməkdaşlıq edəcəyinə söz verib. Blokların ən böyüyü olan Saakaşvilinin partiyası “Gürcü Arsusu”nun məğlub olacağı təqdirdə qərbyönlü prezident Salome Zurabişvilinin müvəqqəti texnokratik hökumət yaratmaq təşəbbüsünü dəstəkləməyə hazır olduğunu bildirib.
Lakin sadiq seçicilərdən ibarət güclü bazaya malik Vahid Milli Hərəkatın təklifi mübahisəli məsələ olaraq qalır, çünki ölkədə bir çox insan Saakaşvilinin geniş yayılmış insan haqlarının pozulması və əsassız həbslərlə müşayiət olunan ikinci müddətdəki hakimiyyətinə qəzəblidir.
Rolu əsasən təntənəli xarakter daşıyan Zurabişvili cümə axşamı keçirdiyi mətbuat konfransında Avropayönlü qüvvələrin qələbəsindən başqa hər hansı ssenarini istisna edib. Lakin hətta təcrübəli müşahidəçilər də şənbə günü seçkinin nəticəsini proqnozlaşdırmaqda çətinlik çəkirlər, çünki hər biri müxtəlif siyasi fraksiyaların sifarişi ilə keçirilən sorğular fərqli nəticələr göstərir.
““Gürcü Arzusu” çox güman ki, səslərin əksəriyyətini qazanacaq, lakin konstitusiya çoxluğu əldə etməsə, bütün digər bloklar onunla əməkdaşlıq etməkdən imtina edəcəyi üçün hökumət qurmaqda çətinlik çəkəcək”, – məqalədə ehtimal olunur.
“Hakim partiyaların tarixən öz qondarma “inzibati resurslarına” güvəndikləri ölkədə azad və ədalətli rəqabətin olacağını çox az adam gözləyir – bu, dövlət qulluqçularına səs verməyə təzyiq etmək və əsasən kənd seçicilərinə nağd pul paylamaqdan ibarət çətir terminidir”, – yazıda xatırladılır.
Müxalifət və vətəndaş cəmiyyəti liderləri narahatdırlar ki, sorğular “Gürcü Arzusu” və müxalifət partiyalarının üstünlük nümayiş etdirdiyi təqdirdə, hakim partiya kütləvi etirazlara səbəb ola biləcək nəticələri manipulyasiya etməyə çalışar və bunun ardınca polisin şiddətli basqıları baş verə bilər.
Qarşıda duran başqa bir sual İvanişvilinin məğlub olacağı təqdirdə hakimiyyətdən könüllü olaraq imtina edib-etməyəcəyidir. Kakachia hesab edir ki, oliqarxın hakimiyyətdə qalması şəxsi yaşamaq məsələsi olacaq:
“Gürcüstanda siyasi intiqamların uzun tarixi var. Hakimiyyətə kim gəlirsə, sələfinə hücum etməyə meyllidir və İvanişvili bunu çox gözəl bilir”.
Bu yaz on minlərlə insan Tbilisi küçələrinə axışıb, maliyyələrinin 20%-dən çoxunu xaricdən alan media və QHT-lərin “xarici agentlər” kimi qeydiyyatdan keçməsini tələb edən “xarici agentlər” qanun layihəsinin qəbul edilməsinə etiraz ediblər.
Gürcüstanın Aİ-yə üzv olmaq istəyini sarsıdan qanun layihəsi tənqidçilər tərəfindən “Rusiya qanunu” adlandırılıb və onlar bunu Kreml tərəfindən on il əvvəl mediada və başqa yerlərdə siyasi narazılığı yatırmaq üçün qəbul edilmiş qanunla müqayisə edirlər.Yaz etirazlarının təşkilinə kömək edən Gürcüstanın demokratiya tərəfdarı olan “Xəcalət” hərəkatının həmtəsisçisi Zuka Berdzenişvili deyib:
“Etirazların demək olar ki, qaçılmaz olmasından narahatam. Mən düşünmürəm ki, indiki hökumət demokratik yolla istefaya getməyə hazır deyil”.
Məqalədə xatırladılır ki, yayda Berdzenişvili pusquya salındı və döyüldü.
“Ümid edirəm ki, gürcü xalqının itələmək və mübarizə aparmaq üçün kifayət qədər dözümlülüyü var”, – Berdzenişvili deyib – “Başqa seçimimiz yoxdur”.
