Planetin üçüncü ən böyük tropik meşə sahəsinə ev sahibliyi edən adanın rəhbərliyi sammiti boykota çağırıb
Papua Yeni Qvineya gələn ay keçiriləcək BMT-nin iqlim sammitini boykot etdiyini elan edib və qlobal istiləşmə danışıqlarını böyük çirkləndiricilərin boş vədləri ilə dolu “vaxt itkisi” adlandırıb.
“RFİ” yazır ki, keçmişdə çoxu illik ÇNL (“Çıraq” Neft Layihəsi) sammitini tənqid etsə də, nadir hallarda hökumət BMT-nin əsas iqlim danışıqlarına bu qədər məhəl qoymur.
Noyabrda Azərbaycanda keçiriləcək COP29 sammiti ərəfəsində xarici işlər naziri Castin Tkaçenko AFP-yə deyib:
“Yuxuya getməyimizin heç bir mənası yoxdur, çünki heç bir iş görmədiyimiz üçün ləngiyirik”.
“Dünyanın bütün əsas çirkləndiriciləri iqlim dəyişikliyi ilə bağlı yardım və dəstək vəd edir və milyonlarla vəsait ayırırlar. Və sizə deyə bilərəm ki, indi hər şey məsləhətçilərə gedir”, – nazir deyib.
Ümumdünya Vəhşi Təbiət Fondunun məlumatına görə, Yeni Qvineya adası planetin üçüncü ən böyük tropik meşə sahəsinə ev sahibliyi edir və uzun müddətdir ki, “Yerin ağciyərlərindən” biri hesab olunur.
Kasıb, okeanla əhatə olunmuş və onsuz da təbii fəlakətlərə meylli olan Papua Yeni Qvineya da iqlim dəyişikliyinin yaxınlaşan təhlükələrinə qarşı çox həssas sayılır.
“Biz ritorikadan, həmçinin son üç il ərzində heç nə edilməmiş şənlikdən bezmişik. Biz dünyanın üçüncü ən böyük yağış meşələri ölkəsiyik. Biz bu böyük ölkələrdən çirkləndiriciləri qəbul edirik. Və onlar bundan uzaqlaşırlar”, – Tkaçenko deyib.
2015-ci ildə Paris Sazişi imzalanıb, ona əsasən dünyanın demək olar ki, hər bir ölkəsi artan qlobal temperaturu məhdudlaşdırmaq üçün emissiyaları azaltmağa razılaşıb.
Lakin sonrakı görüşlər, böyük çirkləndiricilərin iqlim dəyişikliyi ilə bağlı gələcək tədbirləri məhdudlaşdırmaq üçün atdığı addımlar nəticəsində tənqidlərlə qarşılandı.
İnkişaf etməkdə olan ölkələrə kömək etmək üçün ÇNL vasitəsilə yaradılmış uyğunlaşma fondları böhranın aktuallığını dərk edə bilməyən ləng bürokratiya olmaqda günahlandırıldı.
Vətəndaş cəmiyyəti qrupları keçən il birləşərək Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin ev sahibliyi etdiyi ÇNL sammitini boykot etməyə çağırıb və görüşün neft dövlətinin pis iqlim rekordunu “yaşıllaşdıracağını” deyib.
Bundan əvvəl Ukrayna Rusiya lideri Vladimir Putinin iştirak edəcəyi təqdirdə sammitə qatılmamaları üçün müttəfiqlərinə təzyiq edib.
Lakin Papua Yeni Qvineya ÇNL sammitini tamamilə boykot etmək üçün belə yüksək səslə çağırış edən ilk ölkələrdən biri olub.
“Niyə biz bütün bu pulları xərcləyirik, bu söhbətləri aparmaq üçün dünyanın o biri tərəfinə gedirik?”, – Tkaçenko deyib.
Papua Yeni Qvineya, çirkləndiricilərin iqlim öhdəliklərini yerinə yetirmədiklərinə görə məsuliyyətə cəlb edilib-edilmədiyini yoxlayacaq əsas Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsi işində iştirak edən beş Sakit okean ölkəsindən biridir.
“Mən Papua Yeni Qvineyadan da pis vəziyyətdə olan kiçik ada dövlətləri adından danışıram. Onlar heç bir dəstək almayıb və ya tanınmayıblar”, – nazir bildirib.
“Bunun əvəzinə Papua Yeni Qvineya ikitərəfli kanallar vasitəsilə öz iqlim sazişlərini müzakirə etməyə çalışacaq”, – deyən Tkaçenko Sinqapurla danışıqların artıq aparıldığını qeyd edib.
“Sinqapur kimi həmfikir ölkələrlə biz ÇNL-dən 100 dəfə çox iş görə bilərik. Onların böyük bir karbon izi var və biz bunu düzəltmək üçün Papua Yeni Qvineya ilə necə işləyə biləcəklərini düşünmək istərdik”.
ÇNL və ya Tərəflərin Konfransı – BMT-nin əsas iqlim dəyişikliyi konfransıdır, ölkələrin qanuni olaraq məcburi iqlim öhdəliklərini müəyyən etməyə çalışdığı illik sammitdir.
Papua Yeni Qvineyanın BMT-nin qarşıdan gələn iqlim dəyişikliyi danışıqlarından çıxmaq qərarı ÇNL-in regional həmrəylik platforması rolunu oynadığını iddia edən yerli ətraf mühit fəalları arasında narahatlıq yaradıb.
Papua Yeni Qvineyanın xarici işlər naziri hələ ötən həftə ölkəsinin “meşəli ölkələr və kiçik ada dövlətləri”nə müdafiə məqsədi ilə COP29-da iştirak etməyəcəyini açıqlamışdı:
“Papua Yeni Qvineya bunu bütün kiçik ada dövlətlərinin xeyrinə edir. Xalqımız iqlim dəyişikliyinin dağıdıcı təsirlərindən əziyyət çəkdiyi bir vaxtda biz boş vədlərə və hərəkətsizliyə daha dözməyəcəyik”.
“Lakin qlobal iqlim böhranına az töhfə vermələrinə baxmayaraq, Papua Yeni Qvineya kimi ölkələr onun ağır nəticələrinin öhdəsindən gəlmək üçün mübarizə aparır”, – Tkaçenko deyib.
O, illər ərzində iqlim maliyyəsinə çıxışda çətinliklərə işarə edərək, bunun “UNFCCC ÇNL-də yüksək səviyyəli təmsilçiliyə” baxmayaraq yarandığını və beynəlxalq ictimaiyyətin öz maliyyə və mənəvi öhdəliklərini yerinə yetirmədiyini söyləyib:
“Çirkləndiricilərin verdiyi vədlər sözdən başqa bir şey deyil. İnsanlarımızı qorumaq üçün lazım olan kritik vasitələrə çıxışımız üçün keçilməz maneələr qoyurlar. Davamlı cəhdlərə baxmayaraq, bu günə kimi bir qəpik də olsun dəstək almamışıq”.
“Əgər biz özümüzü qidalandırmaq və iqtisadiyyatımızı inkişaf etdirmək üçün meşələrimizi kəsməli olsaq, elə də olsun. Papua Yeni Qvineya xalqımız əziyyət çəkərkən daha boş söz gözləməyəcək. Biz taleyimizə nəzarət edirik”, – nazir vurğulayıb.
İqlim fəalı və Birlik Gənclər Şurasının keçmiş sədri Kim Allen iqlim dəyişikliyi fondlarına çıxışın böyük problem olduğunu söyləyib.
Lakin o, iqlim konfransının digər Sakit okean ölkələrinə daha yüksək səslə danışmaq üçün platforma yaratdığını da bildirib:
“Biz bir araya gəlib deməliyik ki, bu, bizim problemimizdir, bu, Sakit okean adalarının hekayəsidir”.
