“Seçkilərdə pozuntuları qeydə alanların həbs və mühakimə edilməsi beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən birmənalı qiymətləndirilir”
AB
Ş
Konqresinin Helsinki Komissiyas
ı
n
ı
n r
ə
hb
ə
ri Kristofer Smit
“
Turan
İA”
-a ekskl
ü
ziv m
ü
sahib
ə
sind
ə
Az
ə
rbaycandak
ı
v
ə
ziyy
ə
t haqq
ı
nda t
əə
ss
ü
ratlar
ı
n
ı
b
ö
l
üşü
b.
– Bir ne
çə
h
ə
ft
ə
ə
vv
ə
l Va
ş
inqtonda Az
ə
rbaycanda demokratiya v
ə
insan h
ü
quqlar
ı
sah
ə
sind
ə
v
ə
ziyy
ə
t haqq
ı
nda dinl
ə
m
ə
l
ə
r ke
ç
irilib, bu zaman ciddi narahatl
ı
qlar ifad
ə
olunub.
Bak
ı
da s
ə
f
ə
rd
ə
yk
ə
n, yerind
ə
v
ə
ziyy
ə
ti nec
ə
qiym
ə
tl
ə
ndirirsiniz?
– Demokratiya və insan hüquqları mövzusu hər zaman diqqət mərkəzimizdədir. Biz uzun müddətdir bunu izləyirik. Şənbə günü səhər prezident İlham Əliyevlə bu məsələləri müzakirə etdik. Bir saatlıq görüş açıq və təfərrüatlı olub. Anar Məmmədlinin məsələsini qaldırdım və qeyd etdim ki, seçkilərlə məşğul olan QHT rəhbəri öz fəaliyyətinə görə həbs edilirsə, bu, ciddi narahatlıqlar doğurur. Biz bilirik ki, ATƏT Azərbaycanda İlham Əliyevin səslərin 85 faizini qazandığı seçkiləri azad və ədalətli kimi qiymətləndirməyib. Bu, müəyyən suallar doğurmaya bilməz, buna görə seçkilərdə pozuntuları qeydə alanların həbs və mühakimə edilməsi beynəlxalq ictimaiyyət tərəfindən birmənalı qiymətləndirilir. Bu, təkcə seçkilərin monitorinqini aparanlara deyil, həm də blogerlərə, jurnalistlərə və hüquq müdafiəçilərinə aiddir. Mən bütün bunları prezidentə dedim və ona siyasi məhbus hesab etdiyim şəxslərin siyahısını verdim.
–
İ
lham
Ə
liyev n
ə
cavab verdi?
– O, bu halda müxtəsər danışdı. Təkcə onu dedi ki, siyahını tətdiq edəcək.
–
İ
nan
ı
rs
ı
n
ı
z ki, Az
ə
rbaycan hakimiyy
ə
tinin demokratiya sah
ə
sind
ə
v
ə
ziyy
ə
ti yax
şı
la
ş
d
ı
rmaq
üçü
n siyasi irad
ə
si var? Az
ə
rbaycan bar
ə
sind
ə
Maqnitski qanununa b
ə
nz
ə
r s
ə
n
ə
d q
ə
bul etm
ə
k
ç
a
ğı
r
ış
lar
ı
n
ı
nec
ə
qiym
ə
tl
ə
ndirirsiniz?
– Hazırda bu təcrübənin bir çox ölkələrə tətbiq edilməsi məsələsi fəal şəkildə müzakirə edilir. Bu sanksiyaların mahiyyəti ondan ibarətdir ki, bütün dünyada insan hüquqlarının pozulmasında əli olanlar sanksiyalara məruz qoyulsun. Biz artıq Çinə, Belarusa qarşı belə tədbirlər görmüşük. Mən şəxsən prezident Lukaşenko və ona yaxın 200 şəxsə qarşı sanksiyalar haqqında sənəd hazırlamışam. İndi bütün dünyada insan hüquqlarını pozanlara qarşı mikrosanksiyaların daha çox tətbiq edilməsi təmayülü müşahidə olunur. Hesab edirəm ki, hakimiyyət dərk etməlidir ki, vətəndaş cəmiyyəti ilə dialoq zəruridir. Rəqiblərlə daimi münaqişə yaxşı heç nə vəd etmir. Biz hələ bir il əvvəl prezident Əliyevlə bu barədə danışmışdıq, ümid edirəm ki, hazırki görüşümüz nəticə verəcək. İstənilən halda biz demokratik dəyərlərin möhkəmlənməsinə yönəlmiş bütün səylərə daimi və sistemli dəstəyi davam etdirəcəyik. Güman edirəm ki, ölkədə demokratiyanın vəziyyəti hakimiyyətin onu tənqid edən jurnalistlərə, blogerlərə və hüquq müdafiəçilərinə necə münasibət göstərməsi ilə ölçülməlidir.
–
Sizin dediyiniz h
ə
r
ş
ey uzun ill
ə
r boyunca d
ə
f
ə
l
ə
rc
ə
t
ə
krar olunub.
Lakin ger
çə
klik bel
ə
dir ki, Az
ə
rbaycanda h
ü
quq v
ə
azadl
ı
qlar
ı
v
ə
ziyy
ə
ti ild
ə
n-il
ə
daha da pisl
əş
ir v
ə
bu, yerli m
ü
xalif
ə
tin fikri deyil, beyn
ə
lxalq t
əş
kilatlar
ı
n, o c
ü
ml
ə
d
ə
n AB
Ş
D
ö
vl
ə
t Departamentinin qiym
ə
tl
ə
ndirml
ə
ridir. Bu, v
ə
t
ə
nda
ş
f
ə
allar
ı
na Q
ə
rbin, x
ü
sus
ə
n AB
Ş
–
ı
n demokratiyan
ı
neft
ə
d
ə
yi
ş
diyini dem
ə
k
üçü
n
ə
sas verir. Buna n
ə
cavab ver
ə
rdiniz?
– Şəxsən mən demokratiyaya dəstək məsələlərinə kifayət qədər diqqət yetirməyən prezident Obamanın siyasətindən məyus olmuşam və bunu onlarca dəfə açıq şəkildə dilə gətirmişəm. Bu hada təkcə Azərbaycanı deyil, həm də Çini və bu sahədə ciddi problemlər olan bir çox digər ölkələri nəzərdə tuturam. Hazırda Konqresin getdikcə daha çox üzvü – demokratlar və respublikaçılar dünyada insan hüquqlarına dəstəyin və müdafiənin gücləndirilməsi zərurətinə meyl edir. Buna görə hüquqların pozulduğu ölkələrlə ticarət sövdələşmələri bağlamaq səmərəli deyil. Söhbət əmlak hüququndan, əqli hüquqlarından və müvafiq qanunvericilikdən gedir. Bu sövdələşmələr belə pozuntularla razılıq kimi görünməməlidir. İlk növbədə bu, Çin, həmçinin Azərbaycanla ticarətə aiddir.
