Müxalifətçilər Rusiyayönlü iqtisadi layihənin əleyhinədirlər
Bir neçə müxalifət liderinin həbsi Abxaziyada etirazlara səbəb olub. Etirazçılar Abxaziyanın müxtəlif yerlərində toplaşaraq körpüləri və yolları bağlayıb. Bəzi məlumatlara görə, bir onlar Dövlət Təhlükəsizlik Xidməti binasının darvazasını avtomobillə sındırmağa cəhd ediblər.
“OC Media” yazır ki, çərşənbə axşamı Abxaziya “Prezidenti” Aslan Bjaniya vətəndaşları sakit olmağa çağıraraq Təhlükəsizlik Şurasının iclasını keçirməyə qərar verib.
“Telegram” kanallarında yayılan məlumata görə, bazar ertəsi axşamı deputat Almas Akaba ilə mübahisədən sonra beş müxalifət lideri qəfil həbs edilib.
Omar Smır, Harri Kokaya, Almasxan Ardzinba, Ramaz Jopua və Aslan Qvaramiya kimi tanınan şəxslər Rusiyayönlü kimi xarakterizə edilən iqtisadi islahatlara qarşı çıxan ictimai hərəkatla əlaqələndirilir. Ən mübahisəli elementlərdən biri olan Abxaziya ilə Rusiya arasında investisiya sazişinin noyabrın 15-də Abxaziya parlamenti tərəfindən qəbul ediləcəyi gözlənilir.
Müxalifətin təklif etdiyi düzəlişlərin layihəyə daxil edilib-edilməyəcəyi bəlli deyil.
Həbslərə cavab olaraq “Respublica” “Telegram” kanalı, Suxumidə qəfil bir etiraz aksiyasının başladığını və zorakılıq hallarının baş verdiyini bildirib.
Etirazçılar, həbslərin səbəbi barədə rəsmi izahat verilmədiyi üçün həmin şəxslərin niyə saxlanıldığını bilmək istəyiblər.
Çərşənbə axşamı, bəzi saxlanılan şəxslərin sərbəst buraxıldığı, digərlərinə qarşı isə “xuliqanlıq” ittihamının irəli sürüldüyü bildirilib.
Etirazçılar Abxaziyanın əsas yollarında körpüləri bağlayaraq yalnız ictimai nəqliyyat vasitələri və təcili yardım maşınlarının keçməsinə icazə veriblər.
Müxalifət lideri Adqur Ardzinba Rusiya dövlət xəbər agentliyi TASS-a bildirib ki, etirazçılar şərti olaraq Şərqi Abxaziyada yerləşən Kodori körpüsünün müvəqqəti açılmasına razılıq veriblər. Bu, saxlanılan şəxslərin sərbəst buraxılması şərti ilə baş verib.
Ardzinba deyib:
“Onlar yalnız öz fikirlərini ifadə etdikləri üçün saxlanılıb və biz demokratik bir dövlətik”.
Hakimiyyətin saxlanılan şəxsləri saat 10:00-a qədər sərbəst buraxmaq vədini yerinə yetirmədiyi iddia olunduqdan sonra Kodori körpüsü yenidən bağlanıb .
Digər müxalifət nümayəndələri bu həbslərin “siyasi səbəblərdən təqib” olduğunu bildiriblər.
Buna cavab olaraq, Dövlət Təhlükəsizlik Xidmətinin rəhbəri Dmitri Kuçuberiya vəziyyəti “kütləvi iğtişaşlar” kimi xarakterizə edib.
Bjaniya Təhlükəsizlik Şurasının təcili iclasını çağırıb və mediaya yolların bağlanmasının “Abxaziya sakinlərinə ciddi narahatlıq verdiyini” bildirib.
O əlavə edib ki, Abxaziyanın hüquq-mühafizə orqanlarının ölkədə təhlükəsizliyi və asayişi təmin etmək üçün kifayət qədər gücü və vasitələri var.
Bununla yanaşı, Baş prokuror Adqur Agrba ictimaiyyəti Abxaziyada vəziyyəti qeyri-sabitləşdirməyə yönəlmiş qanunsuz hərəkətlərdən çəkinməyə çağırıb.
“Azadlıq” radiosunun məlumatına görə, polis və hərbi birləşmələr Bjaniyanın Suxumidəki iqamətgahı yaxınlığı da daxil olmaqla əsas yerlərdə toplanıb.
Abxaziya və Rusiya arasında münasibətlər son aylarda pisləşib, bunun səbəblərindən biri Abxaziyanın bəzi pro-Rusiya islahatlarını qəbul etməkdən imtina etməsidir. Abxaziya hökuməti sentyabr ayında bildirmişdi ki, Moskva, qanunları qəbul etmədiyi üçün bir növ cəza olaraq Abxaziyaya göndərdiyi maliyyə dəstəyini kəsib və bu dəstək Abxaziya büdcəsinin əhəmiyyətli bir hissəsini təşkil edir.
Mübahisəli qanun layihələrindən biri investisiya sazişini əhatə edir; bu sazişə əsasən, Abxaziya hökuməti, ölkədə investisiya layihələrinə başlayan qeydiyyata alınmış Rusiya şirkətlərini qeydiyyata alındıqları andan səkkiz il müddətinə əmlak vergisindən azad edəcək.
Bu, şirkətləri əlavə dəyər vergisindən tamamilə azad etməsə də, müqaviləyə görə səkkiz il ərzində “vergi güzəştlərinin miqdarı vergiyə cəlb olunan əməliyyatlar üçün hesablanan ümumi vergidən çox olarsa”, ödənmiş əlavə dəyər vergisi şirkətlərə geri qaytarılacaq.
Hökumət həmçinin layihənin həyata keçirilməsi üçün Abxaziyaya gətirilən tikinti materialları və ya avadanlıqlar üçün şirkəti gömrük rüsumlarından azad edəcək.
Saziş Abxaziya “iqtisadiyyat naziri” Kristina Ozqan və onun rusiyalı həmkarı Maksim Reşetnikov tərəfindən 7 oktyabrda, “Prezident” Aslan Bjaniya və “Baş nazir” Aleksandr Ankvabın müqavilə layihəsini parlamentə təqdim etdiyi gün imzalanıb.
Müxalifət nümayəndələri müzakirələrdən kənarda saxlanılıb.
Həmin vaxt Abxaziya Xalq Hərəkatı Partiyasının sədri Adqur Ardzinba, parlament müzakirələrinin keçirildiyi formatı tənqid edərək, parlamentin xarici tərəflərlə məsləhətləşmədən bu sazişi təsdiq edəcəyindən narahat olduğunu vurğulayıb.
“Biz icraedici hakimiyyətin, Aslan Bjaniya tərəfindən təmsil olunaraq, Konstitusiyadan çəkinmədən parlamentə təzyiq göstərdiyinin şahidi oluruq”, – Ardzinba həmin gün parlamentin yaxınlığında keçirilən mitinq zamanı deyib.
Müxalifət parlamentdə görüş təşkil etməyə nail olub və 21 oktyabrda deputatlar ictimai təşkilatların rəhbərlərinin investisiya sazişi ilə bağlı fikirlərini dinləyiblər.
Geri bildirişə cavab olaraq, deputatlar Rusiya tərəfi üçün 20 düzəliş hazırlayıblar.
Bunlardan ən əhəmiyyətlisi, xarici investorların tikməyə icazə verilən obyektlər siyahısından çoxfunksiyalı mərkəzlərin və digər yaşayış yerlərinin çıxarılması və səkkiz il müddətinə əlavə dəyər vergisinin tam ləğv edilməsi yerinə, əbədi olaraq 50% endirim tətbiq edilməsi dəyişiklikləri olub.
“Onlara ən yaxşı yerləri almaq hüququ veririk”
Bir çox biznesmen, ictimai xadim, siyasətçi və vəkil, investisiya fəaliyyəti ilə bağlı sazişin Abxaziya üçün fəlakətli nəticələrə yol açacağını və Bjaniya hökuməti ilə vətəndaş cəmiyyəti arasında gərginlik yaradacağını iddia ediblər.
“Apsny Xəbər” “Telegram” kanalına görə, vəkil Said Gezerdaa belə deyib:
“Bu saziş, bizim üçün tamamilə əlverişsiz şərtlərlə belə mühüm iqtisadi resurs olan torpaqların satışı üçün rəsmi bir rəqabət açır”.
Gezerdaanın sözlərinə görə, heç bir xarici sahibkar icarə yolu ilə torpaq mülkiyyətini qeydiyyata almadığı halda, Abxaziyanın torpaq resurslarına giriş üçün belə eksklüziv şərtlərə malik olmayıb.
“Ona görə də onlara ən yaxşı yerləri almaq hüququ veririk — böyük torpaq sahələrini yalnız dövlət kreditləri ilə eksklüziv şərtlərlə əldə etməyə”, — o əlavə edib.
“Telegram” kanalı, mobil operator “Aquafon”un İdarə Heyətinin rəhbəri Alkhas Argundan da sitat gətirərək, sazişi “aldadıcı bir əməliyyat” adlandırıb.
Arguna görə, sazişə əsasən, investor uğursuz layihədən yaranan zərərlərdən qorunacaq və bu halda Abxaziya hökuməti maliyyə yükünü daşıyacaq. Yəni, əgər investor iflas edərsə, əziyyəti investor çəkməyəcək, yalnız Abxaziya çəkəcək.
“Əgər investorun, məsələn, kreditin ödənməsi ilə bağlı problemləri olarsa, Rusiya bankı Abxaziya torpaqlarını və üzərindəki hər şeyi ödəmə kimi alacaq. Və mən heç şübhə etmirəm ki, bu, məhz bu məqsədlə bilərəkdən ediləcək”, — Argun bildirib.
Müxalifət üzvləri qanunun qəbul ediləcəyi təqdirdə Abxaziya üçün risklər olacağını bildiriblər. Onlar Rusiyanın konkret bir şirkət – Mantera qrupunun adından qanunun lobbiçiliyi ilə məşğul olduğunu iddia edir və qanunun təsdiqlənməsi üçün hökumətin Abxaziyaya təzyiq göstərdiyini deyirlər.
Bu ilin sentyabrında beş siyasi təşkilat birgə bəyanat verərək, Bjaniyanı Abxaziya qanunvericilərinə Rusiya ilə iqtisadi məsələlərlə bağlı məhkəmə qərarlarının tanınması və icrası barədə razılaşmanı təsdiq etmələri üçün “əbəs təzyiq” göstərməkdə və hətta “açıq təhdid” etməkdə ittiham ediblər. Təşkilatlar xəbərdarlıq ediblər ki, Bjaniyanın ratifikasiya prosesini tələsik aparması mart ayında keçiriləcək seçkilər zamanı onun əleyhinə işləyəcək.
Bu yazı ingilis dilindən tərcümə edilmişdir. Yazının əslini OC Mediadan oxuya bilərsiniz.
