Mükafatçılar irsi xəstəliklərin sağaldılması üçün “qayçı” kəşf ediblər
İki qadın alim həyat kodunu yenidən yaza bilən, bununla xərçəng müalicələrinə töhfə verən və irsi xəstəliklərin sağaldılması perspektivini irəli sürən genetik “qayçı” kəşfinə görə çərşənbə günü Kimya üzrə 2020 Nobel Mükafatına layiq görülüb, – “ Reuters” xəbər verir.
Fransız olan Emmanuelle Charpentier və amerikalı Jennifer Doudna heyvanların, bitkilərin və mikroorqanizmlərin DNA-lərini dəqiqliklə kəsib-biçmək üçün CRISPR / Cas9 alətini hazırladığı üçün 10 milyon İsveç kronuna (1,1 milyon dollar) sahib olub.
“İstədiyiniz yerdən DNA-i kəsmək bacarığı həyat elmində inqilab etməkdir”,- İsveç Elmlər Akademiyasından Pernilla Wittung Stafshede deyib.
51 yaşlı Charpentier və 56 yaşlı Doudna kimyə üzrə Nobeli qazanan altıncı və yeddinci qadın olub. Bundan öncə 1911-ci ildə Marie Curie və 2018-ci ildə isə Frances Arnold bu mükafata layiq görülüb.
1964-cü ildən bəri, britaniyalı Dorothy Hodgkin təkbaşına bu mükafata layiq olmuşdu. Kimya üzrə mükafatın qalibləri arasında kişi yoxdur.
Berlindəki Max Planck Patogenlər Elmi İnstitutundan olan Charpentier Stokholmdan belə bir xəbər almanın “çox duyğulu” anlar yaşatdığını deyib.
Doudna infeksiyaların aşkarlanması üçün test hazırlanması ilə məşğul olan “GlaxoSmithKline”lə əməkdaşlıq edən “Mammoth” biotexniki startapın həmtəsisçisi olaraq koronavirusa qarşı mübarizədə birbaşa iştirak edir.
Doudna Berkeley-ə verdiyi açıqlamada, “əsaslı kəşf layihəsi olaraq başlayan bu addım insan vəziyyətini yaxşılaşdırmağa kömək etmək üçün çalışan saysız-hesabsız tədqiqatçıların istifadə etdiyi yeni bir strategiya oldu” deyib.
Mükafat almış bu texnologiyadan sui-istifadə oluna biləcəyi, məsələn, sifarişlə “kukla körpələr” yaratmaqla bağlı narahatlıqlar da var.
Nobel Kimya Komitəsinin sədri Claes Gustafsson “bu texnologiyanın böyük gücü, onu çox diqqətlə istifadə etməliyik deməkdir”,- deyib.
“Ancaq bunun bəşəriyyətə böyük imkanlar verəcək bir texnologiya, metod olduğu açıq şəkildə ortadadır”.
