Təşkilat Ukraynada baş verənlərlə bağlı hesabat yayıb
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) Ukrayna üzrə Təhqiqat Komissiyası bildirir ki, Rusiya Ukraynada müharibə cinayətləri törədib, infrastruktura ciddi ziyan vurub və mülki əhaliyə qarşı sistemli və geniş yayılmış işgəncələrdən istifadə edib.
“Bu da öz növbəsində mülki əhaliyə etinasızlığın nümunəsidir”, – qurum bəyan edib.
BMT hesab edir ki, bununla da Rusiya hakimiyyəti Ukraynanın müxtəlif regionlarında beynəlxalq insan hüquqlarını və beynəlxalq humanitar hüququn geniş spektrini pozub:
“Bunlar da elə müharibə cinayətlərinə bərabərdir”.
“Müharibə cinayətlərinə mülki şəxslərə və enerji ilə bağlı infrastruktura hücumlar, qəsdən adam öldürmələr, qeyri-qanuni həbs, işgəncə, zorlama və digər cinsi zorakılıqlar, habelə uşaqların qanunsuz köçürülməsi və deportasiyası daxildir”, – hesabatda qeyd olunur.
Komissiyanın sübutları göstərir ki, onların nəzarəti altında olan sahələrdə Rusiya hakimiyyəti mülki şəxsləri və ya döyüşlərdə iştirak etməyən insanları qəsdən öldürüb (hors de combat). Bu da müharibə cinayətləri və yaşamaq hüququnun pozulmasıdır.
“Rusiya silahlı qüvvələri mülki əhalinin zərər və iztirablarını nəzərə almayaraq, lazımi ehtiyat tədbirləri görmədən yaşayış məntəqələrinə partlayıcı silahlarla hücumlar edib. Bu, beynəlxalq humanitar hüquqa ziddir. Əhalinin məskunlaşdığı ərazilərdə partlayıcı silahlardan istifadə yolverilməzdir” – BMT bildirib.
Komissiya səfərləri zamanı müşahidə etdiyi dağıntıların miqyasından heyrətləndiyini qeyd edib.
Müşahidəçilərin fikrincə, ötən il oktyabrın 10-dan etibarən Rusiya silahlı qüvvələrinin Ukraynanın enerji infrastrukturuna hücumları insanlığa qarşı cinayətdir:
“Enerji ilə bağlı infrastrukturun pozulması bütöv regionların və milyonlarla insanın, xüsusən də dondurucu temperaturda elektrik enerjisi və istiliksiz qalmasına səbəb olub”.
Komissiya Rusiya silahlı qüvvələrinin nəzarəti altında olan ərazilərdə kişi, qadın və uşaqları hədəf alan geniş yayılmış qanunsuz həbslər modelinin olduğunu da söyləyir.
Deyir ki, Ukrayna daxilində və Rusiya Federasiyasında xüsusi müəssisələrdə saxlanma Rusiya hakimiyyət orqanları tərəfindən müəyyən kateqoriyalı şəxslərə qarşı ardıcıl işgəncə üsulları ilə müşayiət olunub.
Məsələn, bir keçmiş məhbus “Ukrayna dilində danışdığına görə” və “Rusiya Federasiyasının himninin sözlərini xatırlamadığına görə” döyülüb.
Komissiyanın fikrincə, bu işgəncə modeli insanlığa qarşı cinayət sayıla bilər və belə hallar araşdırılmalıdır.
BMT qeyd edir ki, Rusiya hakimiyyət orqanlarının nəzarəti altında olan ərazilərdə və qanunsuz həbsdə saxlanarkən evdən-evə baş çəkmələri zamanı çoxsaylı zorlama, cinsi və gender əsaslı zorakılıq halları da aşkarlanıb.
Qadınlara və kişilərə qarşı işgəncəyə bərabər olan cinsi zorakılıq və belə təhdidlər Rusiya hakimiyyət orqanları tərəfindən həyata keçirilən işgəncənin mühüm aspektləridir.
Ukraynadan Rusiya Federasiyasına uşaqların köçürülməsini araşdırarkən də Komissiya insan hüquqlarının və beynəlxalq humanitar hüququn pozulduğunu aşkar edib.
Komissiya qeyd edir ki, uşaqların köçürülməsi və deportasiyası ilə bağlı hallar müharibə cinayətlərinə bərabərdir.
Şahidlər komissiyaya bildiriblər ki, köçürülən azyaşlı uşaqların çoxu ailələri ilə əlaqə yarada bilmir. Onlarla əlaqə tez-tez və qeyri-müəyyən müddətə kəsilir.
Ekspertlər hesab edir ki, mülki şəxslərin repatriasiyasının gecikdirilməsi də müharibə cinayəti sayılır.
Komissiya həmçinin Ukrayna silahlı qüvvələri tərəfindən törədilən az sayda pozuntuları və rus hərbi əsirlərinin güllələndiyi, yaralandığı və işgəncələrə məruz qaldığı müharibə cinayəti sayılan iki hadisəni də sənədləşdirib.
Sağ qalanlar itki və travmalarını Komissiya ilə bölüşməklə yanaşı, bunu edənlərin müəyyən edilərək məsuliyyətə cəlb edilməsinin vacibliyini vurğulayıblar.
Rusiya silahlı qüvvələri tərəfindən İzium bölgəsində atası edam edilən bir nəfər Komissiyaya belə deyib:
“Onlar günahsız insanları cəzalandırdılar. Günahkar olanlar, əgər sağdırlarsa, tam şəkildə cəzalandırılmalıdırlar”.
Komissiya bütün pozuntuların və cinayətlərin araşdırılmasını və günahkarların istər milli, istərsə də beynəlxalq səviyyədə məsuliyyətə cəlb olunmasını tövsiyə edib.
Hesabat Komissiya üzvlərinin 56 məntəqədə 348 qadın və 247 kişi ilə müsahibəsi əsasında hazırlanıb.
Ekspertlər dağıntı yerlərini, qəbirləri, həbs və işgəncə düşərgələrini, habelə silah qalıqlarını yoxlayıb. Eyni zamanda, çox sayda sənəd və hesabatla tanış olublar.
